محمد شرکائی اردکانی، فارغ التحصیل دانشکده مهندسی صنایع و سیستم های دانشگاه صنعتی اصفهان است که از سال ۱۳۸۷ تاکنون در صنعت فولاد فعالیت دارد و طی ۱۱ سال اخیر با شرکت آهن و فولاد ارفع همکاری دارد. ایشان از سال ۱۳۹۷ به عنوان مدیر احیای مستقیم در شرکت ارفع فعالیت داشته و اخیراً با تصمیم آقای محمدی، مدیرعامل شرکت آهن و فولاد ارفع، در سِمت معاونت فناوری و توسعه مشغول به ادامه فعالیت است. گفتوگوی اختصاصی فصلنامه سرو ماندگار با وی را با هم می خوانیم.
آقای شرکائی لطفاً در ابتدا به صورت اجمالی شرکت آهن و فولاد ارفع را معرفی بفرمایید.
شرکت آهن و فولاد ارفع در سال ۱۳۸۳ به عنوان شرکت سهامی خاص و با موضوع اصلی ایجاد کارخانجات آهن و فولادسـازی و واحدهای مربوطه در راستای پیشبرد و گسترش معادن و صنایع معدنی ایران تأسیس شده است. در سال ۱۳۹۲ به شرکت سهامی عام تغییر ماهیت حقوقی داد و همزمان نیز با نماد معاملاتی «ارفع» در فهرست شرکتهای بازار دوم فرابورس به ثبت رسید. واحد احیای مستقیم شرکت آهن و فولاد ارفع به ظرفیت ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی در سال، در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۱ به بهره برداری رسید و بهره برداری واحد فولادسازی آن به ظرفیت ۸۰۰ هزار تن بیلت در سال نیز در سال ۱۳۹۲ آغاز شده است. در سال ۱۴۰۰ با اجرای طرح افزایش ظرفیت، ظرفیت تولید واحد احیای مستقیم به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن افزایش یافته است. همچنین واحدهای جنبی شرکت شامل واحدهای تولید گازهای صنعتی، واحد بریکت سازی و پست برق است و حدوداً ۱۳۰۰ نفر در حال حاضر در این شرکت مشغول به کار هستند.
در مورد طرح افزایش ظرفیت صحبت کردید، لطفاً در این رابطه بیشتر توضیح دهید؟
طرح افزایش ظرفیت واحد احیای مستقیم شرکت آهن و فولاد ارفع که طراحی و اجرای آن برای اولین بار در دنیا انجام شده است، مبتنی بر افزایش ۵۰% ظرفیت تولید مدول احیای مستقیم است. در این طرح، ظرفیت تولید مدول فعلی که ۸۰۰ هزار تن در سال است به یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن در سال افزایش یافته است. همچنین هزینه ارزی طرح افزایش ظرفیت در حدود ۲۵ میلیون یورو و هزینه ریالی آن ۲۴۰۰ میلیارد ریال است. طراح و ناظر پروژه افزایش ظرفیت شرکت آهن و فولاد ارفع، شرکت ایریتک است. در این میان از تجربه و تخصص همکاران در شرکت آهن و فولاد ارفع و همچنین شرکت فناوران فولاد آبتین که به عنوان بهره بردار واحد فعالیت می کنند و همچنین سایر تأمین کنندگان و مشاوران زبده صنعت فولاد کشور استفاده شده است.
ویژگی منحصربه فرد طرح افزایش ظرفیت شرکت آهن و فولاد ارفع، بازدهی بسیار بالا نسبت به نرخ سرمایه گذاری و همچنین تغییرات حداقلی در تجهیزات مدول فعلی است. بارزترین تغییرات مدول احیای مستقیم در پروژه افزایش ظرفیت رکوپراتور جدید، تغییر سایز تیوب های ریفرمر و افزایش دو کمپرسور فرایند و یک سلول کولینگ تاور جدید به مدول فعلی است. سایر تغییرات انجام شده یا بسیار جزئی و کم هزینه است یا اینکه از الزامات تعمیرات سرد واحد احیای مستقیم اند که شامل مواردی ازجمله تعویض تیوب های ریفرمر، تعویض کاتالیست های ریفرمینگ و تعمیرات سیستم حمل مواد و غیره است. همچنین با توجه به بهره برداری مناسب واحد در طول فعالیت ۱۰ساله مادول، تعمیرات نسوز واحد نیز به صورت حداقلی انجام شده است و به جز نوسازی نسوز رکوپراتور ناشی از تغییر طراحی آن، صرفاً نسوز سقف ریفرمر به دلیل افزایش دمای باکس ریفرمر نوسازی شده است.
لازم به ذکر است که مادول احیای مستقیم ارفع پس از نزدیک به ۱۰ سال بهره برداری مداوم، برای اولین بار برای انجام تعمیرات سرد متوقف شده است. همزمانی انجام تعمیرات سالیانه توقف سرد و توقف افزایش ظرفیت نیز خود باعث افزایش زمان در دسترس بودن تجهیزات و در نهایت افزایش بهره وری واحد خواهد شد. دیگر ویژگی خاص پروژه، افزایش ظرفیت واحد احیای مستقیم شرکت آهن و فولاد ارفع، مدت زمان انجام پروژه در بازه زمانی ۴۵روزه (از توقف تا تولید آهن اسفنجی شامل ۳۵ روز نصب تجهیزات و ۱۰ روز راه اندازی) است که با توجه به حجم فعالیت تعمیرات و نوسازی، رکوردی خاص در صنعت فولاد محسوب می شود.
با توجه به تعدد مادول های استاندارد ۸۰۰ هزار تنی در کشور، اجرای موفق طرح افزایش ظرفیت شرکت آهن و فولاد ارفع می تواند باعث جهش قابل توجه در تولید آهن اسفنجی کشور در حداقل زمان ممکن شود. ضمن اینکه دانش طرح افزایش ظرفیت واحد احیای مستقیم شرکت آهن و فولاد ارفع کاملاً بومی و ملی است. همچنین درمورد انتقال تجربه طرح افزایش ظرفیت، خوشبختانه به دلیل تعامل و همافزایی شایسته ای که در بدنه مدیریت صنعت فولاد حاکم است، خوش بینی مضاعفی از بابت انتقال دانش و تجارب افزایش ظرفیت وجود دارد و این مهم قطعاً در قالب مستندات فنی و در قالب سیستم مدیریت دانش تدوین و ارائه خواهد شد. در حقیقت انتقال دانش پروژه افزایش ظرفیت از ابتدای تعمیرات واحد و با حضور حداکثری تیم مدیریتی و فنی همکاران صنعت فولاد صورت گرفته است. هم اکنون نیز با آغوش باز و سعه صدر از تبادل دانش و تجربیات خود با فعالان عرصه صنعت فولاد استقبال می کنیم.
اگر بخواهید به سیر تصمیمات و تلاش مدیران شرکت ارفع برای حمایت از تولید داخل و شرکت های دانش بنیان در زمینه کاتالیست اشاره کنید، چه مواردی را می توانید نام ببرید؟
همانطور که گفته شد، دیدگاه مدیریتی شرکت آهن و فولاد ارفع از بدو امر برنامه ریزی افزایش ظرفیت، استفاده از کاتالیست ایرانی به دلایل استراتژیک، فنی و اقتصادی بود. برای نیل به این منظور، کارگروه افزایش ظرفیت تحت رهنمون های مدیریت محترم وقت، بررسی همه جانبه ای را برای اخذ بهترین تصمیم در حوزه تأمین کاتالیست انجام داد. به جرئت می توان گفت که در این راستا تمام مدول های فعال در کشور از نظر کارایی کاتالیست و تأثیر کاتالیست های مختلف داخلی و خارجی بر بهره وری نهایی واحد بررسی شد. همزمان با بررسی فنی که توسط تیم متخصص متشکل از پرسنل ارفع و بهره بردار صورت پذیرفت، امکان سنجی های مالی و اقتصادی را نیز تیم تأمین کالا و خدمات برعهده گرفتند. در نهایت نیز استنتاج نهایی از گزارشات فنی و مالی، با درصد اعتبار بسیار بالایی به تأمین کاتالیست داخلی انجامید.
چه شد که به شرکتهای داخلی برای تهیه کاتالیست اعتماد کردید و مزایای استفاده از کاتالیست داخلی را چه می دانید؟
از ابتدای فعالیت های واحدهای احیای مستقیم در داخل کشور، دید آینده نگرانه ملی و فراسازمانی درمورد بومی سازی صنعت کاتالیست های احیای مستقیم وجود داشته است؛ چراکه همیشه احساس می شد شریان اصلی تولید آهن اسفنجی در بیرون از کشور کنترل می شود. این مسئله علاوه بر ماهیت فنی که تأثیر مستقیم در کیفیت و کمیت تولید دارد، از نظر ابعاد اقتصادی، سیاسی و منطقه ای نیز اهمیت ساختاری دارد. به عبارت دیگر، تولید داخلی کاتالیست احیای مستقیم، پروژهای استراتژیک و ملی بود که خوشبختانه توسط شرکت نفت و گاز سرو به منصه ظهور رسید.
افراد تأثیرگذاری که در تأمین کاتالیست نقش داشتند را می توانید معرفی کنید؟
تصمیم گیری درمورد تأمین کاتالیست حاصل فعالیت چندین ماهه یک تیم فنی و اقتصادی تحت لوای مدیریت ارشد شرکت آهن و فولاد ارفع بود. همکاری واحدهای مهندسی و توسعه و واحد احیای مستقیم تحت نظر معاونت بهره برداری در انتخاب و تعیین سیاست خرید کاتالیست های واحد احیای مستقیم ارفع، بسیار مؤثر بوده است.
شرکت آهن و فولاد ارفع درخصوص بومی سازی قطعـات و تجهیـزات، چــه دستاوردهای دیگـری داشته است؟
باعث افتخار است که شرکت آهن و فولاد ارفع همواره به عنوان یک شرکت پیشرو در امر بومی سازی و داخلی سازی فعال بوده است. اکنون در زمینه تأمین و تعمیر تجهیزات اصلی خطوط تولید به درصد قابل اعتنایی از بومی سازی رسیده ایم. در مواردی ازجمله سیستم آبرسانی و تصفیه آب، تعمیر و نوسازی تجهیزات خط تولید و همچنین فرایندهای تولید و کنترل کیفیت اکنون به صورت کامل متکی بر دانش بومی هستیم و انشاالله این مهم با انجام سایر پروژه های بومی سازی، ادامه خواهد داشت.
جدا از بحث خنثی سازی تحریم ها و لزوم اتکا به تولید داخل در مسیر پیشرفت کشور، آنچه بدیهی است این است که جنگ امروز دنیا، جنگ فناوری، دانش و اقتصاد است. قطعاً هر قدمی که منجر به قطع وابستگی به خارج و رفع انحصار بیگانگان شود، ارزشمند خواهد بود.