پیش از بومی‌سازی کاتالیست در ایران، فعالیت اکثر ریفرمرهای احیا مستقیم که در ایران وجود دارد، بدون استفاده از کاتالیست میسر نبود. از آنجاکه توسعه فولاد ایران بر مبنای احیاء مستقیم شکل گرفته است، بومی سازی کاتالیست در کشور به توسعه صنعت فولاد کمک شایانی کرد. اما با گذشت چند سال از بومی سازی کاتالیست در کشور توسط شرکت نفت و گاز سرو، امروزه میبینیم که بیش ۷۰ درصد از مادول ها و مگامادول‌های احیا مستقیم کشور از کاتالیست‌های شرکت سرو پر شده است. این مقدمه بخشی از مصاحبه ما با مهندس اسدالله فرشاد مدیرعامل فولاد غدیر ایرانیان و عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران بود که شرح این مصاحبه را در ادامه می خوانید.
آقای مهندس به عنوان یکی از پیشکوستان صنعت فولاد، برایمان خلاصه‌ای از توسعه این صنعت در کشور بگویید.
من فکر میکنم، بومی‌سازی زنجیره ارزش آهن و فولاد ایران از معدن تا صنعت، مرهون تلاش‌های جمع وسیعی از مهندسین مشاور، شرکت‌های دانش بنیان، شرکت‌های مشاوره، سازندگان تجهیزات از معدن تا صنعت در زنجیره آهن و فولاد و حمایت موثر خانواده بزرگ آهن و فولاد از ضرورت بسترسازی لازم برای حداکثرسازی پتانسیل تولید ساخت داخل تجهیزات این زنجیره است. از آنجا که امروز، صنعت احیا مستقیم تأمین کننده اصلی مواد اولیه تولید فولاد ایران است، قریب به اتفاق ۳۰ میلیون تن فولادی که در سال در کشور تولید می‌شود، به دلیل ایجاد مناسبات لازم برای تأمین مواد اولیه بوده است. توسعه فولاد ایران بر مبنای احیاء مستقیم شکل گرفته است؛ ما در تولید فولاد به روش‌های صنعتی یعنی کوره بلند، فقط ذوب آهن اصفهان را داریم که در حال حاضر نیز در زرند کرمان به تولید می‌رسد. کل ظرفیت تولید فولاد با روش کوره بلند حداکثر حدود ۵ میلیون تن در سال در کل کشور است. همچنین حدود ۳۰ میلیون تن آهن اسفنجی در کشور تولید می‌شود که تماما در کوره‌های قوس الکتریک و کوره‌های القایی به عنوان ماده اولیه مصرف می‌شود و همه اینها مرهون زحمات و خدمات شرکت‌های مهندسی است که مادول های میدرکس را طراحی کرده‌اند و تجهیزات مورد نیاز صنعت را در داخل کشور ساخته‌اند. در این زمینه، از حداکثر توانمندی ساخت داخل استفاده شده تا کارخانجات طراحی، نصب و به بهره‌برداری برسد. از طرفی آنچه که برای شرکت‌ها و کارخانجات احیا مستقیم کشور حائز اهمیت بود، تأمین کاتالیست‌های فعال، نیمه فعال و خنثی بود که شرکت نفت و گاز سرو همه اینها را تولید کرد.
لزوم استفاده از کاتالیست در کارخانجات احیا مستقیم و عملکرد شرکت نفت و گاز سرو در زمینه تولید کاتالیست را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همه کارخانجات احیا مستقیم از ۳ رکن مهم برخوردار هستند. این ۳ رکن شامل کوره احیاء، رکوپراتور و بخشی می‌شود که برای شکست گاز احیا، نیاز به ریفرمر دارد، ریفرمرها بستر کاتالیست هستند. فعالیت ریفرمرهای احیا مستقیم که در ایران وجود دارد، بدون استفاده از کاتالیست میسر نیست. تا قبل از تاسیس شرکت نفت و گاز سرو، ۱۰۰ درصد کاتالیست‌های مورد نیاز صنعت احیا مستقیم از خارج از کشور و عمدتا از هندوستان و همچنین از اروپا و آمریکا تأمین می‌شد ولی با بسترسازی صورت گرفته توسط شرکت نفت و گاز سرو، این شرکت توانست خودباوری تولید کاتالیست با دانش ایرانی را به خودکفایی جدی برساند.
من همیشه گفته‌ام که شرکت سرو مانند سرو بلندی است که توانسته قامت بلندی در توانمندی و پتانسیل و درخور و شان فولاد ایران داشته باشد.
آغاز فعالیت‌های بومی سازی کاتالیست در ایران چگونه بود؟
در ابتدای امر اکثر کارخانجات احیا مستقیم این دغدغه را داشتند که نوع ایرانی کاتالیست را مصرف کنند. این کار از یک تیوب، یک ریفرمر شروع شد و دیدیم که عملکرد بسیار موفقی داشتند و این باور و اعتماد به شرکت سرو در مجموعه شرکت‌های احیا مستقیم کشور ایجاد شد. امروزه، میبینیم که بخش عمده ای از احیا مستقیم کشور از کاتالیست‌های شرکت سرو پر شده است.
پس از اینکه سرو موفق شد اعتماد جدی تولیدکنندگان داخل کشور را به خود جلب و معطوف کند، از این درخت تنومند شاخه‌هایی رشد کرد که سبب شد شرکت‌های دیگری هم بتوانند در این مسیر تلاش کنند و گام بردارند. به نظرم، تاسیس این شرکت‌ها ثمرات و برکات اقتدار شرکت نفت و گاز سرو است که موفق شد به این دستاوردها دسترسی پیدا کند. برایتان آرزوی موفقیت دارم.