در گفتوگو با مدیر کارخانۀ فولاد بافت مطرح شد؛
اعتماد به سرو و کاتالیست های آن با مطالعه انجام شد.
مجتمع فولاد بافت در زمینی به مساحت ۶۱۲ هکتار احداث شده و در حال حاضر با یک واحد فعال احیای مستقیم با ظرفیت اسمی ۸۰۰ هزار تن در حال فعالیت است. این مجموعه، از ۱۸ فروردین ۹۸ فعالیت خود را آغاز کرده و تاکنون در ۸۸۲ روز تولید، یک میلیون و ۶۶۶ هزار تن آهن اسفنجی با کیفیت در این مجتمع تولید شده است. در گزارش این شماره از فصل نامۀ سرو ماندگار به بررسی دیدگاه و نظرات آقای دکتر یعقوب حاتمی، مدیر کارخانۀ احیای استیل فولاد بافت در رابطه با مسائل بومی سازی کاتالیست و تکنولوژی پرد و توانمندی های این مجتمع پرداخته ایم که شرح آن در ادامه آمده است.
مجتمع احیا استیل فولاد بافت، نماد خودباوری در صنعت فولاد
تحریمها را تحریم کردیم!
آقای دکتر حاتمی با بیان اینکه راه اندازی فولاد بافت همزمان با اوج گیری شرایط تحریم های ظالمانه مواجه شد گفت: «ما در زمان راه اندازی به شدت با مسائل مختلف تحریم دست و پنجه نرم می کردیم، اما تحریم ها نتوانست مانع از راه اندازی آن شود. این مجتمع بدون استفاده از نیروی خارجی در فروردین ماه ۱۳۹۸ تأسیس شد و با استفاده از نیروهای بومی و اعتماد به شرکت های دانش بنیان، تحریمها را تحریم کرد.»
وی در ادامه افزود: «خوشبختانه با اتکا به نیروهای متخصص و متعصب بومی و فارغ التحصیلان جوان دانشگاهی و استفاده از تجارب افرادی که در واحدهای فولادی کشور فعالیت داشتند، توانستیم در سال اول به ظرفیت اسمی استاندارد برسیم و حتی رقمی بالاتر از ظرفیت استاندارد تعریف شدۀ تولید آهن اسفنجی را به ثبت برسانیم؛ در همان سال اول ۵۵۳ هزار تن تولید را ثبت کردیم. در سال دوم بالغ بر ۷۸۸ هزار تن در این مجموعه تولید شد. امسال نیز که «سال تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها» نامگذاری شده است، عزم راسخ داریم تا بتوانیم حداقل ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی با کیفیت را تولید کنیم.»
دکتر حاتمی به استراتژی گروه مالی گردشگری و زیرمجموعۀ آن، شرکت احیای استیل فولاد بافت، اشاره کرد و گفت: «در راستای جذب نیروی متخصص متعهد، سال ۱۳۸۵ گروه مالی گردشگری با هدف راه اندازی فولاد بافت وارد عرصه فولاد شد. و با دقت نظر و اصراری که بر توسعۀ صنایع استراتژیک کشور داشتند، به این حوزه قدم گذاشتند. ما با برنامه ریزی صحیح و اعتقاد راسخی که به نیروی انسانی داشتیم، مهارت های همکارانی که استخدام کرده بودیم را افزایش دادیم. این نیروها در دوره های آموزشی داخل و بیرون از مجموعه شرکت داده شدند. همچنین تعدادی از نیروهای متخصص فولادی کشور استخدام شدند تا به آموزش مسائل نظری، کارگاهی و کارورزی مجموعه بپردازند. خوشبختانه یکی از دلایل اصلیای که سبب شد ما تولیدی باکیفیت، بالاتر از تولید ظرفیت اسمی، داشته باشیم، مجموعه ای بود که نیروی انسانی، دانش و تجربۀ لازم را داشتند و یا کسب کردند.»
افزایش توان تولید، با طرح های توسعه ای در دست ساخت
وی در ادامه با اشاره به بازار آهن اسفنجی در کشور بیان کرد: «در حال حاضر بازار داخلی آهن اسفنجی بسیار مناسب است و در زنجیرۀ فولاد، آهن اسفنجی مازاد بر نیاز داخلی کشور وجود ندارد؛ منتهی شرکت نیم نگاهی هم به بازارهای صادراتی دارد و صادرات محصولات فولادی تابع نظام و مجوزهای وزارت صمت است و برای کنترل بازار، اعم از میزان و قیمت آن، سیاست های کلان وزارت صمت مدنظر شرکت است. در طرح توسعۀ فولاد بافت، یک واحد تولید دوم آهن اسفنجی با ظرفیت ۸۰۰ هزار تن داریم که بیش از ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و یک واحد تولید گندله با ظرفیت ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تنی در دست اقدام است.»
دکتر حاتمی خاطرنشان کرد: «پیشرفت واحد گندله سازی در مرحلۀ آغاز اجراست و این عقب بودن هم به سبب تغییراتی است که باید در طراحی لحاظ شود. همچنین دو واحد پرد ۸۰۰ هزار تنی در فولاد بافت فعالیت خواهند داشت؛ یک واحد فعلاًدر حال تولید است و واحد دوم هم ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.»
مدیر کارخانۀ احیا استیل فولاد بافت اظهار داشت: «فاز ۲ دقیقاً مطابق با احیای فاز یک است، اما ما تجارب دو سال اخیر درخصوص نواقص جزئی و کلی که در سیستم ها وجود داشته را به صورت مکتوب به مشاور و مجری فاز ۲ اعلام کردیم و آن بزرگواران در این خصوص اقداماتی داشته اند و بنابراین فاز ۲ بهینه شدۀ فاز یک فولاد بافت است و نواقص و ایرادات جزئی ای که وجود داشت، رفع خواهند شد.»
به گفتۀ مدیر کارخانۀ فولاد بافت، وقتی شما با یک تکنولوژی بومی کار میکنید علاقه و تعصب خاصی نسبت به آن خواهید داشت و تلاش می کنید ایرادات و نواقص را بهتر ببینید و برطرف کنید. ما در صنعت فولاد در ردیف بهترین های دنیا قرار داریم. تکنولوژی پرد هم ثابت کرد که در ۴ واحدی که در کشور بهره وری میشود، تکنولوژی قابل اعتمادی است و نواقص آن به کمک نیروهای متخصص داخلی قابل رفع است.
دکتر حاتمی اظهار داشت: «در زمان راه اندازی فولاد بافت ما با اوج تحریم های بین المللی علیه خود مواجه شدیم، اما تحریم ها نتوانست ما را در راه اندازی فولاد بافت ناامید کند و افتخار می کنیم که فولاد بافت را در فرودین ۹۸ بدون استفاده از نیروی خارجی راه اندازی، و تحریم ها را تحریم کردیم. ما منکر تکنولوژی خوب میدرکس نیستیم، اما تکنولوژی پرد می تواند شانه به شانۀ میدرکس رقابت کند. گفتنی است نواقص و ایراداتی که در این ۴ واحد تولید آهن اسفنجی در طی این سال ها دیده شده، رفع شدنی است و در فولاد بافت این نواقص حداقل و رفع ایرادات حداکثر بوده است؛ بنابراین می توانیم به تکنولوژی پرد بیش از پیش اعتماد کنیم و طرح های توسعۀ آهن اسفنجی در آینده را بر مبنای پرد تهیه و اجرا کنیم.»
کاتالیست ایرانی، پاسخگوی صنعت فولاد کشور
مدیر کارخانۀ فولاد بافت ادامه داد: «کاتالیست در فرایندی که احیا است و کار اصلی آن شکستن گاز است، بسیار مهم بوده و بخش کلیدی محسوب می شود. بنابراین رویکرد ما به طرف محصولات شرکت سرو، احساسی نبود، بلکه بر اساس مطالعۀ لازم صورت گرفت و البته خود تحریم ها که تهدید محسوب می شد، به فرصتی برای ما تبدیل شد و سبب شد به سمت محصولات شرکت سرو برویم. با توجه به مطالعاتِ انجام شده، فاکتورهایی ازجمله اینکه تغییر در سطح ارتفاع کاتالیست ها کم است و اختلاف فشار بالا نیست و فرایند شکستن گاز در سرعت و زمان موردنظر انجام می شود و مسمومیت کاتالیست ها بسیار پایین است، فولاد بافت را مجاب کرد از محصولات بومی شدۀ شرکت سرو استفاده کند.»
وی تصریح کرد: «بعد از ۲ سال تولید، در تیرماه امسال اورهال اساسی داشتیم و بالطبع وضعیت کاتالیزورها را بررسی کردیم. نتیجه اینکه تغییر ارتفاع ایجادشده کم بود؛ یعنی برای هر لولۀ ریفرمر کمتر از ۱۰ سانتیمتر بود که این برای ۲ سال تولید عدد خوبی بود. کاتالیزورهایی که در بالای سطح لوله مشاهده کردیم خوب بود و کیفیت آهن اسفنجی حاصل شده نسبت به ابتدای تولید تغییری نداشته و این نشان می دهد نقش کاتالیزورها در این مدت مثل گذشته بوده است.
به عنوان یک مورد علمی نمی توان به طور قطع اظهارنظر کرد که کاتالیزورهای میدرکس کیفیت پایین تری دارند؛ اما من می توانم بگویم ما به کاتالیستی که از شرکت سرو تهیه و استفاده کردیم نمرۀ ۲۰ می دهیم.
شرکت های دانش بنیان، راه گشایی برای عبور از چالش های تکنولوژی
دکتر حاتمی معتقد است: «شرکت های دانش بنیان راه میانبُر رسیدن کشورهای جهان سوم به جهان اول هستند. ما اگر بخواهیم بر اساس تجارب صنعتی و فارغ از علوم روز و دانشگاهی عمل کنیم باید همۀ اتفاقات را تجربه کنیم. اگر هم بخواهیم فقط بر اساس علوم دانشگاهی و آموزه های علمی عمل کنیم، در اجرا مشکل جدی خواهیم داشت. پیوند بین صنعت و دانشگاه و جامعه باید افزایش یابد که متأسفانه این پیوند خیلی قوی نیست.
چاره ای جز گذار از این عقب ماندگی های صنعتی و اقتصادی نداریم و اگر به امید خارجی ها باشیم، قطعاً مشکل خواهیم داشت و اگر به وضعیت موجود راضی باشیم، این با کمال جویی انسان تطابق ندارد. بنابراین ما باید شرکت های دانش بنیان را ترغیب و به محصولات بومی شده اعتماد و نواقص تکنولوژی و محصولات بومی را ابراز و در جهت رفع نواقص اقدام کنیم.
من معتقدم در دانشگاه ها پیکرۀ عظیمی از جوانان بااستعداد و توانمند حضور دارند و در صنایع نیز تکنسین هایی هستند که به صورت میدانی و تجربی آموزه های خوبی دارند، این گروه ها باید ارتباط خود را باهم بیشتر کنند؛ راه بیشتر شدن این ارتباط آن است که صنایع در جهت جذب دانشجویانی که سوابق علمی و پژوهشی خوبی داشتند، قدم بردارند و همچنین در دانشگاه ها هم نیروهای صنعتی به کار گرفته شوند و گروه های فعال برای رفع مشکلات صنایع تشکیل شود.»
مدیر کارخانۀ فولاد بافت تصریح کرد: «چیزی که ما تجربه کردیم این بوده که کاتالیست های داخلی عملکرد خوبی داشتند و زمان، هزینه های مالی و عملکرد این محصول بومی شده بسیار خوب بوده و ما می توانیم در دیگر محصولات، علوم، صنعت، کشاورزی، اقتصاد و سایر موارد به همین شکل عمل کنیم و کشوری با سطح دانش و علم بالا داشته باشیم و هر زمان خواستیم، در هر صنعتی فعالیت علمی مستقلی انجام دهیم. در بحث کمپرسورها به شرکت های داخلی اعتماد و تأمین قطعات را به آنها محول کردیم؛ در بحث اتوماسیون صنعتی، نیروهای داخلی بدون اتکا به نیروی خارجی به خوبی کارشان را انجام می دهند و در بخش های حساس، یعنی اتوماسیون های صنعتی و کمپرسورها بر اساس توانمندی به دانش بومی جلو می رویم و تاکنون با مشکل خاصی مواجه نشده ایم و اگر هم مشکلی بوده با توکل به خدا و نیروهای متخصص خود، آن را حل کرده ایم.»
دکتر حاتمی به حمایت مدیران عامل سابق فولاد بافت، مهندس تقوی راد، دکتر زمانیان و مهندس گودرزی اشاره کرد که قبلاً در این پروژه به عنوان سرپرست شرکت مهندسی برسو و ناظر و مشاوره بودند و در اعتماد به شرکتهای دانش بنیان و محصولات داخلی نقش اساسی داشتند.
ایشان در پایان این مصاحبه بیان داشتند که ما هیچگاه منتظر یک محصول یا تجهیزات خارجی نماندیم و هرجا و هرگاه با مانعی مواجه شدیم، بلافاصله از طریق توانمندی های علمی و فنی و نیروی انسانی داخلی کشور به دنبال حل مشکل رفتیم و تاکنون هم در همۀ زمینه ها دستاوردهای خوبی داشته ایم و بالطبع، زین پس هم این خوداتکایی و اعتماد به نیروی داخلی با توجه به تجربۀ دو سال و نیم، بیشتر و بیشتر خواهد شد.