شرکت دانش بنیان نفت و گاز سرو با تکیه بر دانش، فناوری و تکنولوژی روز جهان توانسته است با بومی سازی کاتالیست به عنوان یک محصول استراتژیک در صنعت فولاد، وابستگی شرکت های مصرف کننده را به نمونه های خارجی قطع کند یا به حداقل برساند؛ و با رعایت کیفیت نیز با شرکت فولاد مبارکۀ اصفهان، یکی از قطبهای اصلی صنعت فولاد، همکاری مستمر و رضایت بخش داشته باشد. در همین راستا گفت و گویی با آقای دکتر محمدرضا ممتاز، مدیر خرید مواد مصرفی شرکت مهندسی فولاد مبارکۀ اصفهان، که از سال ۱۳۸۰ فعالیت خود را در این مجموعه آغاز کرده اند، انجام داده ایم که شرح این مصاحبه در ادامه می آید.
شرکت فولاد مبارکه به عنوان قطب اصلی ارزش آفرینی صنعت فولاد محسوب می شود؛ لطفاً از فعالیت های فولاد بگویید و اینکه چطور شد در این ۳۰ سال فعالیت توانسته سهم بزرگی از صنعت فولاد را به دست آورد؟
فولاد مبارکه بزرگترین تولیدکنندۀ فولاد در سطح ایران است و چیزی نزدیک به ۵۰ درصد از فولاد ایران در این شرکت تولید می شود. مسئله ای که طی چند سال اخیر در فولاد مبارکه بسیار پررنگ بوده، این است که این شرکت تلاش کرده، زنجیرۀ تأمین خود را تکمیل کند؛ همان طور که می دانید، زنجیرۀ تأمین از سنگ آهن، کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی، سایر ملزومات، مواد اولیۀ مصرفی و قطعات یدکی تا بحث تولید، فروش و مشتریان را دربرمی گیرد. بنابراین عاملی که باعث شده فولاد مبارکه بسیار استوار و محکم باشد،توسعه پایدار زنجیرۀ تأمین این شرکت است.
فولاد مبارکه بیش از ۱۰۰ شرکت زیرمجموعه دارد، که همۀ این ها به طور تخصصی در فیلدهای مختلف در حال کار بوده و درواقع این زنجیرۀ تأمین فولاد مبارکه است که آن را ارزش آفرین کرده است.
با توجه به اینکه شرکت فولاد مبارکه از دانش و تکنولوژی شرکت های زیرمجموعه اش برای تولید فولاد باکیفیت استفاده کرده است و امسال نیز سال “تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین” نامگذاری شده است؛ لطفاً بگویید چطور تولید می تواند با محوریت دانش اتفاق بیفتد و منجر به تولید باکیفیت شود؟
بخش عمدهٔ فولاد مبارکه، همین تأمین کنندگان کالاهای مواد مصرفی، قطعات یدکی و… هستند. اگر فولاد مبارکه چشمش را ببندد و از تکنولوژی های بلک باکس به سراغ قطعات یدکی برود که ابتدای کار در ساخت فولاد مبارکه استفاده شده؛ پس از چند سال قطعات منقضی می شوند و طبیعتاً قطعات، طرحها و ماشین آلات جدید روی کار می آیند و شما برای تأمین قطعات لوازم قدیمی باید چندین برابر هزینه کنید و در آخر هم قطعاً به کیفیت روز فولاد نخواهید رسید. همین قضیه برای مواد مصرفی هم وجود دارد؛ تا یک زمانی با کاتالیست ایرانی، نرخ تولید پایینی می گرفتیم، ولی بعد با دانش بنیان شدن این شرکت ها و استفاده از دانش روز و تحقیق و توسعه توانستیم میزان تولیدمان را بالا ببریم.
زمانی در ایران مواد نسوز و آجرهایی تولید می کردیم که می توانستیم ۵۰ ذوب از آن بگیریم، ولی الان با تکیه بر دانش روز میتوانیم بالای ۱۰۰ تا ۱۵۰ ذوب بگیریم. همچنین ناخالصی که این آجرها وارد ذوب می کنند، بسیار کمتر شده است؛ بنابراین برای افزایش کیفیت و کمیت تولید و همچنین برای رقابتی کردن قیمت باید به علم تکیه کرد و از علم و تکنولوژی روز در زنجیرۀ تأمین بهره برد.
فولاد مبارکه با شرکت های دانش بنیان داخلی مشارکت کرده و توانسته به آن شرکت ها بهره بدهد و یک بهرۀ خیلی بالاتر نیز به خود فولاد مبارکه رسیده که توانسته تولیدش را پایدار و وابستگی اش را قطع و یا کم کند و هم اینکه بتواند کیفیت محصول و کیمیت تولیدش را افزایش دهد.
به دلیل نوپا بودن شرکت های دانش بنیان، اعتماد به آنها یک سری ریسک و هزینه های مالی برای فولاد مبارکه داشته است. چه شد که با این هزینه های پنهان، به این شرکت ها اعتماد کردید و آیا در این سال ها جواب اعتمادتان را گرفته اید؟
در یک کلام باید بگویم بله، ما ریسک کردیم. اما ما به این پارامتر نیز توجه داشتیم، زمانی که ریسک می کنیم باید به دستاورد ناشی از آن توجه داشته باشیم و اگر نسبت ریسک به دستاورد، عدد خوبی باشد، عقل حکم میکند که ریسک کنیم و ما می دانستیم ریسک هایی پیش رویمان است، اما به نتایج خوب می انجامد؛ در واقع ریسک ما با شناخت همراه بود.
به این معنی که وقتی با یک شرکت دانش بنیان صحبت می کنید و متوجه می شوید بنیۀ علمی بالا و توان اجرایی خوبی دارد و افرادی در آن مشغول به کار هستند که توانمند و تشنۀ کارند و همچنین تجهیزات، آزمایشگاه ها و بخش تحقیق و توسعۀ خوبی هم دارند، طبیعتاً اینجا دیگر عقل سلیم اجازۀ ریسک می دهد. ما اینجا هزینه های زیادی کردیم، اما منافعی که به دست آورده ایم قطعاً بسیار بیشتر از هزینه هایمان بوده است و به هر دو طرف سود رسیده است.
قاعدتاً انتظار داریم وقتی کالایی در ایران تولید میشود، قیمت تمام شده اش کمتر از نمونۀ خارجی اش باشد. این انتظاری است که شرکت فولاد مبارکه و همچنین دیگر شرکت ها دارند و البته این توقع در کنار رعایت کیفیت تا حدی محقق شده است.
یکی از کالاهایی که در صنعت فولاد، استراتژیک به حساب میآید و توسط دانشمندان و شرکت های دانش بنیان داخلی بومی شده، کاتالیست است. چه شد که به کاتالیست ایرانی اعتماد کردید ؟
شرکت نفت و گاز سرو در تولید کاتالیست ها شرکت جوانی است و باید بگویم نوبت اول همکاری فولاد مبارکه با سرو با تردید همراه بود، ولی بعد، این تردید تبدیل به یقین شد. شرکت فولاد مبارکه و شرکت فولاد خوزستان در این زمینه خوب عمل کردند و با شناختی که ما از توانمندی های شرکت نفت و گاز سرو پیدا کرده ایم و با توجه به اینکه سرو اولین تولیدکنندۀ کاتالیست در زمینۀ ریفرمر احیا در ایران بوده است، به این نتیجه رسیدیم که می توانیم به آن اعتماد کنیم. ما با نمونه های نمایشگاهی شروع کردیم و بعد با خریدهای کوچک و بعد خریدهای بزرگتر باهم همکاریمان را پیش بردیم و همچنین ثبت و آنالیز نتایج توسط کارشناسان دو شرکت طی چندین ماه انجام شد و با تغییر طراحی محصولات سعی می کردند این نتایج را به سمت بهینه تر شدن ببرند.
شرکت نفت و گاز سرو با توجه به اینکه اولین تولیدکنندۀ کاتالیست ریفرمر در ایران محسوب میشود، نزد فولادی ها از جایگاه خوبی برخوردار است. برخی از محصولات این شرکت از نمونه های خارجی نیز عملکرد و نرخ تولید بهتری برای ما داشته، ضمن اینکه عمر بسیار خوبی نیز در کار نشان داده است.
یادم می آید که درخصوص تعویض یکی از کاتالیست هایمان که از شرکت سرو استفاده شده بود با یکی از مدیران این شرکت صحبت می کردم؛ تصمیم داشتیم آن را تعویض کنیم، اما واقعاً می شد گفت که آن کاتالیست هنوز هم کار می کند. اما به دلیل محدودیت های دیگر قصد داشتیم میزان تولیدمان را در سطح بالایی نگه داریم و از این توقفات سالیانه مان استفاده کنیم، که پس از ۵ یا ۶ سال استفاده از کاتالیست، آن را تعویض کردیم.
بنابراین می توان گفت، کاتالیست ایرانی که شرکت سرو تولید می کند از آزمایش عملیاتی سربلند بیرون آمده و توانسته است نیاز صنعت فولاد را برآورده کند. به طوری که ما به هیچوجه سراغ کاتالیست خارجی نرویم. البته ما از شرکت های بزرگی مثل نفت و گاز سرو درخواست می کنیم این صحبت های ما را به منزلۀ یک بالش نرم زیر سرشان در نظر نگیرند و از تحقیق و توسعه غافل نشوند و همواره در مزرهای دانش کاتالیست در حال تحقیق، توسعه و تفحص باشند تا محصولات خودشان را با آن تطبیق دهند.
اگر دروازده های کشور باز شود و تحریم ها برداشته شود، آیا همچنان از نمونۀ ایرانی استفاده می کنید؟
ما در حال حذف شرکت های خارجی هستیم و اگر دروازۀ واردات باز شود ما شرکت های خارجی را به راحتی نخواهیم پذیرفت؛ مگر اینکه کالایی متفاوت با کالای داخلی و باکیفیتی خیلی بالاتر پیشنهاد دهند که ما بتوانیم نمونه هایی از آنها بگیریم و به اصطلاح یک حالت بنچ مارک داشته باشیم. و با توجه به هوشیاری که شرکت های ما دارند و تحقیقات خودشان را انجامی می دهند؛ قطع به یقین بدانید که ما شرکت های ایرانی را به شرکت های خارجی ترجیح داده ایم و خواهیم داد.
سخن پایانی؟
ابتدا تشکر می کنم از همۀ دانشمندان و صنعت گران خوب کشورمان که ریسک کردند و عمرشان را با تلاش های شبانه روزی صرف کردند تا نیازهای فولاد مبارکه و صنعت کشور را داخلی سازی کنند.
مصرف کنندگان باید ریسک حساب شده را بپذیرند و به نظرم با وجود علم و دانش شرکت های تولیدکنندۀ داخلی خواهیم توانست درصد زیادی از نیازهایمان را داخلی سازی، و در واقع برای جوانان اشتغال زایی کنیم و از وابستگیمان به کشورهای خارجی بکاهیم.
و از شرکت های دانش بنیان می خواهم که بسنده نکنند و فکر نکنند که کارشان تمام شده و با تولیدی که انجام دادند، رسالتشان به پایان رسیده است. خیر! شرکت ها باید روزبه روز کیفیتشان را ارتقا دهند و همچنین به بازارهای صادراتی توجه کنند.
اگر این شرکت ها بخواهند تنها به سیاست درهای بستهٔ کشور نگاه کنند، پس از مدتی دچار رکود و خمودگی می شوند و نمی توانند در سطح جهانی رقابت کنند. بنابراین باید صادرات کنیم و کالاهایمان باید در عرصۀ بین المللی حضور پیدا کند تا با کالاهای خارجی مقایسه، و نقاط قوت و ضعفش شناسایی شود. قطعاً توان رقابت داریم و میتوانیم در عرصه های جهانی برای خودمان بازار ایجاد کنیم. و در نهایت شرکت های مصرف کننده که خودشان تولیدکننده هم هستند و شرکت های دانش بنیان باید به هم کمک کنند.
ممکن است در بعضی محصولات، یک یا دو شرکت داشته باشیم که برایمان محصول داخلی تولید کنند؛ بنابراین خواهشمندیم به موضوع قیمت تمامشده هم توجه کنند و بتوانند همواره این جذابیت را برای شرکت های بزرگ ایجاد کنند که حتی اگر سیاست درهای باز هم در کشور وجود داشته باشد، باز هم شرکت های خارجی به لحاظ قیمتی نتوانند با شما رقابت کنند.